Santorini’nin yarısı adadan kaçtı: Uyuyan dev korkutuyor, bilim insanları uyardı

Santorini, Amorgos ve Ios ortasındaki deniz alanında son üç günde yaklaşık 550 sarsıntı kaydedildi; bunların büyüklüğü Richter ölçeğine nazaran 3’ün üzerinde, kaydedilen en yüksek şiddet ise 4.9 oldu.

Kandilli Rasathanesi ise, Santorini Adası ve etrafında 31 Ocak 2025 tarihinden itibaren 650 zelzele meydana geldiği belirtildi. Sarsıntıların en büyüğünün 5,1 olduğu belirtilirken 4 ve üzeri 70 sarsıntının meydana geldiği açıklandı.

Ada ve etrafı zelzele fırtınası yaşıyor. 15 bin nüfusu olan turistik adadan, 8 bine yakın kişi uzaklaştı. Ada halkı konutlarını terk etmeye devam ediyor, kalanlar ise geceyi otomobillerinde geçiriyor.

Turizm açısından değerli bir yere sahip ada, tarihinde Akdeniz’in yanısıra dünyanın genelini de etkileyen volkanik faaliyetler yaşadı.

1955 yılında da sarsıntı sonrası ağır hasar gören ada, ne vakit ortaya çıkacağı belirli olmayan riski uzun vakittir etrafında barındırıyor.

Son sarsıntılar, dikkatleri adanın tarihi ve yapılan son araştırmalara çevirdi.

Minos patlaması diye bilinen bir tarihi olayın, bölgedeki deniz tabanını oluşturduğu belirtiliyor.

Jeolojik ispatlar, Santorini yani, Thera yanardağının birkaç yüz bin yılda sayısız sefer patladığını gösteriyor

Milattan Evvel 1550-1500 yılara ortasında Girit’ten yaklaşık 100 kilometre (62 mil) uzaklıktaki Thera adasında (bugünkü Santorini ) de meydana gelen patlama kayıtlı tarihteki en büyük volkanik patlamalardan biri olarak biliniyor.

TSUNAMİ BÜTÜN BÖLGEYİ VURUR

Science Direct’te yayınlanan, 15 Ağustos 2023 tarihli, bölgedeki deniz tabanına ait en kapsamlı raporun, “Minos patlaması sırasında dalgalı deniz tabanı yatak biçimlerinin oluşumu” kısmında, adanın barındırdığı risklere dikkat çekildi. Rapor, Santorini ve etrafının deniz tabanın çok kapsamlı haritalandırılması ile hazırlandı.

Raporda, “Santorini, tsunami oluşturan 1956 yılındaki 7.5 ve 7.2 büyüklükteki sarsıntılarına mesken sahipliği yapan Avrupa’nın tektonik olarak en faal bölgelerinden birinde yer almaktadır. denildi. Rapordaki tespitler özetle şöyle:

– Santorini yapısının çabucak yakınında emsal büyüklükte bir zelzele meydana gelirse, yer ivmesi Santorini’yi çevreleyen, bilhassa güneybatı kanadındaki yüzey yamaç dengesizliklerini tekrar harekete geçirebilir.

– Santorini’nin güneybatı kanadındaki derin yerleşmiş deformasyonun tekrar etkin hale gelmesi, şimdiye kadar fark edilmemiş kıymetli bir tsunami kaynaklı potansiyele sahip olabilir.

TÜRKİYE BÖLGEYİ YAKINDAN İZLİYOR

Uluslararası raporların yanısıra, Türkiye de uzun vakittir bölgedeki riskin farkında. Risk barındıran bölge Türkiye’den çok uzakta değil. Bölgede yaşanan zelzelelerin akabinde bir rapor yayınlayan Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi, Bölgesel Zelzele ve Tsunami İzleme Merkezi, Santorini-Amorgos fay sınırının büyük yıkıcı sarsıntılara neden olabilecek potansiyele sahip olduğu belirtti, bölgenin heyelan ile tsunami yaratma potansiyeli barındırdığı ihtarında da bulunuldu.

Kandilli Rasathanesi hazırladığı raporda geçmişten bugüne Santorini adası etrafında gerçekleşen sarsıntıların tahlilini çıkardı ve mümkün bir volkanik patlama sonrası oluşabilecek tsunamiye dikkat çekti.

Santorini’de tarih boyunca birçok volkanik patlama yaşandığı ve kimi tsunami olaylarını da teiklediği belirtilen raporda, “1707-1711, 1866-1870 ve 2011-2012 yıllarında kaydedilen volkanik aktivite periyotları, bölgenin daima bir jeodinamik hareketlilik içinde olduğunu göstermektedir.” denildi.

Santorini Adası’nda yaklaşık 7 kilometre kuzeyinde yer alan Kolumbo Volkanı’nın “aktif bir denizaltı volkanı” olduğu belirtilirken “Volkandaki gaz çıkışları ve deniz tabanı deformasyonları, büyük bir jeotermal sistemin varlığını göstermektedir. 1956 yılında 7,7 büyüklüğündeki Amorgos Sarsıntısı, bölgedeki en büyük sarsıntılardan biri olup tsunami oluşturmuştur.” bilgisi raporda paylaşıldı.

TSUNAMİ UYARISI

Raporda Ege Denizi’nin tsunami potansiyeli hakkında “Ege Denizi’nde bir müddettir devam etmekte olan sismik aktivite, tsunami oluşumu açısından değerli riskler taşımaktadır. Sarsıntılar, bilhassa deniz tabanında meydana geldiğinde, su kütlelerini yerinden oynatarak tsunamilere yol açabilmektedir. Ayrıyeten, faal volkanik yapının sebep olduğu denizaltı heyelanları da tsunami oluşumunu tetikleyebilmektedir.” ikazında bulunuldu.

“BÜYÜK YIKICI SARSINTILARA NEDEN OLABİLİR”

Raporda, “Bölgedeki sarsıntı aktivitesi ve deniz düzeyi değişiklikleri daima olarak izlenmektedir. Bölgede meydana gelebilecek zelzele, heyelan vb. kaynaklarla tetiklenebilecek tsunamiye karşı gerekli tedbirlerin alınması büyük değer taşımaktadır.” denildi.1956 yılında Güney Ege’de meydana gelen Amorgos sarsıntısında Kilimli (Kalimnos) adasında 2.5m yüksekliğinde dalga, kıyıdan 1,5 km yatay arada su baskın alanı ve Ünye (İos), İncirli (Nisyros), Batnaz (Patnos), Papazlık (Tilos) ve Lipsi (Lipsos) adalarında önemli maddi hasar gözlemlendi, Tsunami dalgası Fethiye’de 1 metreye ulaştı, su baskın uzaklığı 250 metre olarak kaydedildi.