Peru’daki Sıcak Nehir: Shanay-Timpishka ve Küresel Isınmanın Etkileri

Peru’daki Sıcak Nehir: Shanay-Timpishka

Yerel halk tarafından yüzyıllardır bilinen ve efsanevi bir üne sahip olan bu doğa harikası, ilk kez 2011 yılında jeobilimci Andrés Ruzo tarafından dünya bilim camiasına tanıtıldı. Volkanik alanlardan oldukça uzak bir konumda bulunmasına rağmen, bu nehir kaynama noktasına kadar ısınabilme özelliği ile dikkat çekiyor. Bilim insanları için yer altı jeotermal süreçlerini ve küresel ısınmanın etkilerini anlamak açısından önemli bir araştırma alanı haline gelmiştir.

Ruzo, nehirde gerçekleştirdiği ölçümlerde suyun sıcaklığının 100°C’ye kadar ulaştığını belirtiyor. “Bunu günlük hayattan bir örnekle açıklarsak, bir fincan kahvenin sıcaklığı yaklaşık 55°C’dir. Bu kadar yüksek sıcaklıkta suyun fiziksel olarak var olduğunu hayal etmek bile zor” diyor. Nehire dokunan bir insan, saniyeler içinde ikinci ve üçüncü derece yanıklar yaşayabilir.

Yıllardır Efsane Olarak Anlatılıyordu

Shanay-Timpishka Nehri, yıllar boyunca Peru’da bir efsane olarak dilden dile dolaşmıştı. Ancak, Amazon havzasının aktif volkanlardan çok uzak bir konumda bulunması, birçok bilim insanını böyle bir doğa olayının mümkün olamayacağına inandırmıştı. 2011 yılında Ruzo, bizzat bölgeyi ziyaret ederek bu olağanüstü fenomeni doğruladı.

Bir belgesel sırasında Ruzo, nehirden yükselen sıcak hava dalgasının burun ve akciğerleri nasıl etkilediğini anlatıyor. “Bu nehre düşen birçok hayvan gördüm. Kuşlardan sürüngenlere kadar farklı türlerde canlılar. İnsanlar gibi karmaşık organizmalar bu sıcaklıklara asla dayanamaz” şeklinde açıklıyor.

Sıcak Su Nereden Geliyor?

Bu olağanüstü sıcaklık, yer altından yükselen sıcak su kaynaklarından kaynaklanıyor. Yağmur suları, çevredeki gözenekli kayaçlara süzülerek yerin derinliklerine iniyor ve burada Dünya’nın çekirdek ısısıyla ısınıyor. Sonrasında, büyük bir fay hattı boyunca yüzeye çıkarken sıcaklığı koruyarak Shanay-Timpishka Nehri’ni adeta bir kazana dönüştürüyor.

Miami Üniversitesi’nden bilim insanları, kaynayan nehrin küresel ısınmanın geleceğini anlamak için doğal bir laboratuvar işlevi görebileceğini düşünüyor. Çalışmanın başyazarı Riley Fortier, “Amazon, bizim isteyip istemememize bakılmaksızın ısınacak. Bu nedenle buradaki sıcaklık artışlarının orman bileşimi üzerinde nasıl bir etki yaratacağını anlamak kritik önem taşıyor” diyor.

Birkaç Tür Hayatta Kalabiliyor

Araştırmacılar, 2022 yılında nehrin bulunduğu bölgeyi ziyaret ederek 70 farklı noktada tropikal bitki örtüsünü haritalandırdı. Nehrin daha serin olan üst kısımlarından başlayarak en sıcak noktalarına kadar detaylı analizler yapıldı. Elde edilen sonuçlar, sıcaklık arttıkça bitki çeşitliliğinin hızla azaldığını gösterdi.

Özellikle nehrin en sıcak bölgesinde yalnızca birkaç türün hayatta kalabildiği belirlendi. Fortier, “Sıcak bölgelerde ağaç çeşitliliği daha düşük. Daha soğuk orman bölgelerinde ise bitki türleri daha fazla ve ekosistem daha dengeli” diye ekliyor. Araştırmacılar, kaynayan nehrin Amazon’un geleceğine dair endişe verici bir uyarı sağladığını belirtiyor. “Küresel ısınma devam ettikçe, her şey değişecek” diyen Fortier, tüm Amazon’un gelecekte bu bölge gibi olabileceğini vurguluyor.