Smyrna Tiyatrosu: Antik Hazinenin Gün Yüzüne Çıkışı

Smyrna Tiyatrosu: Tarihin Derinliklerinden Gelen Bir Hazine

Milattan önce 3. yüzyılda inşa edilen Smyrna Tiyatrosu, 1500 yıl boyunca toprak altında kalmış bir antik yapıdır. Konak ilçesi Kubilay Mahallesi’nde, tarihi Kadifekale’nin eteğinde yer alan bu tiyatro, 2016 yılından bu yana süren kazı çalışmalarıyla yavaş yavaş gün yüzüne çıkmaktadır. Arkeologlar, antik tiyatronun yapısını adeta bir nakış gibi işleyerek ortaya çıkarmakta ve bu süreçte tiyatronun daha fazla belirginleşmesini sağlamaktadır.

İzmir’in kent yaşamıyla iç içe olan bu antik tiyatro, benzerlerinden farklı bir özellik taşımaktadır. Antik tiyatro, gladyatör dövüşleri gibi çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapmış ve kazı çalışmalarının tamamlanmasının ardından günümüz kültürel etkinliklerine de kapı aralayacak potansiyele sahiptir.

Kazı başkanı ve İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Türk İslam Arkeolojisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Akın Ersoy, bu yıl 20 kişilik bir ekiple çalışmalara devam ettiklerini belirtmiştir. Ersoy, tiyatronun üç kademeden oluştuğunu ve ilk kısmının ahşap olarak inşa edildiğini ifade ederek, “Tiyatro, Roma İmparatoru Hadrianus döneminde önemli ölçüde büyütülmüş ve kapasitesi artırılmıştır. Bu seneki kazılarda, basamakların üzerindeki toprak temizlendi. Bazı heykellerin kol, bacak ve parmak gibi kısımlarına ait toplamda 165 parça buluntu ortaya çıktı. Bu buluntuların çoğu Hadrianus dönemine aittir. Bu parçalarla tiyatronun çok renkli ve hareketli bir sahne binasına sahip olduğunu tasavvur edebiliyoruz. Tiyatronun ilk kademesini 2 yıl içerisinde ortaya çıkarmayı hedefliyoruz” şeklinde açıklamada bulunmuştur.

Ersoy, açık hava tiyatrosunun at nalı şeklinde tasarlandığını ve Akdeniz bölgesinin en büyük tiyatroları arasında yer aldığını vurgulamıştır.

“Smyrna’da ‘Asya Eyaleti Oyunları’ Gerçekleştiriliyordu”

On yıl öncesine kadar üzerinde yaşamın olduğu Smyrna Tiyatrosu’nun Efes’teki antik tiyatro ile benzer büyüklükte olduğunu belirten Ersoy, şunları eklemiştir: “Burası yaklaşık 20 bin izleyici kapasitesine sahip. Tarihte, İzmir metropol bir kent olduğundan, ticaret ve ziyaret amaçlı Akdeniz’in dört bir yanından gelen insanlar burada toplanıyordu. Roma döneminde Smyrna’da ‘Asya Eyaleti Oyunları’ düzenleniyordu ve bunu günümüz olimpiyatlarıyla kıyaslayabiliriz. Tiyatroda drama ve trajedi oyunları sahneleniyordu. Ayrıca, döneminin en önemli etkinlikleri arasında yer alan gladyatör dövüşleri de burada gerçekleştiriliyordu. Yöneticiler, kamuoyuna duyurmak istedikleri haberleri burada halkla paylaşıyordu.”

Ersoy, antik tiyatronun bir kentin içinde yer almasının çok kıymetli olduğunu ifade etmiştir.

“Önemli Bir Lokasyon Olacak”

Kazı çalışmalarının tamamlanmasının ardından antik tiyatronun İzmir’in önemli sosyo-kültürel mekanlarından biri olabileceğini aktaran Ersoy, sözlerini şu şekilde sonlandırmıştır: “Tiyatro, İzmir’deki turistik rotalar içinde öne çıkan bir lokasyon olacak. Buranın konservasyonu sağlandığında, birçok etkinliğe ev sahipliği yapabilecektir. Türkiye’de bu büyüklükte bir şehir içinde böyle bir antik tiyatro örneği bulunmamaktadır. Batı ülkelerinde benzerlerine sıkça rastlanıyor. Örneğin, İtalya’daki Kolezyum, çeşitli kültürel etkinlikler için kullanılmaktadır. Biz de Smyrna Tiyatrosu’nun bu doğrultuda benzer etkinliklerde yer almasını umuyoruz. İnşallah, bunu da gerçekleştireceğiz.”