Bebeklerin Dil Gelişimi: Ses Algısı ve Öğrenme Süreci

Bebeklerin Dil Gelişimi ve Ses Algısı

Daha önce, bebeklerin altı ila on iki ay arasında ana dillerinin seslerine uyum sağlamaya başladıkları düşünülüyordu. Ancak son araştırmalar, bebeklerin dil seslerinin nasıl üretildiğini çok daha erken yaşlarda kavrayabildiğini göstermektedir. Bebekler doğduklarında, farklı dillerin seslerini birbirinden ayırt edebilme yetisine sahiptirler. Örneğin, bir İngilizce konuşulan evde büyüyen bir bebek, Hintçe’deki ses farklarını veya Mandarin’in özel tonlarını tanıyabilir. Ancak bu yetenek, altıncı aydan itibaren yavaş yavaş kaybolmaya başlar ve bebekler, kendi dillerinde sıkça duydukları seslere odaklanmaya yönelirler.

Örnek vermek gerekirse, İngilizce konuşan yetişkinlerin zorlandığı “r” ve “l” seslerini, bebekler kolaylıkla ayırt edebilir. Ancak, altıncı aydan itibaren duymadıkları sesleri ayırt etme yeteneklerini kaybetmeye başlarlar. Bu sürece “algısal uyum” adı verilmektedir.

Şimdiye kadar, araştırmacılar bu uyum sürecinin dil öğrenmek için bir ön koşul olduğunu düşünüyordu. Ancak yeni bulgular, bebeklerin dört aylıkken bile seslerin nasıl üretildiğini anlamaya başladığını ortaya koyuyor. Araştırmacılar, dört ila altı aylık 34 bebeğin katılımıyla bir deney gerçekleştirdiler. Bu deneyde, bebekler için özel olarak tasarlanmış iki yapay mini dil oluşturuldu:

• Bir dilde dudakla üretilen sesler (“b” ve “v”) kullanıldı.
• Diğer dilde ise dil ucuyla üretilen sesler (“d” ve “z”) yer aldı.

Bu kelimeler (“bivawo” veya “dizalo” gibi) özel birer çizgi film karakteriyle eşleştirildi. Deney sırasında bebeklere bir yandan kelime dinletilirken, diğer yandan eşleşen görüntüler gösterildi. Daha sonra deney değiştirildi; bebekler, sesleri duymadan sadece konuşan bir kişinin yüzünü izlediler. Ekrandaki kişi, yeni kelimeleri söylerken bazı durumlarda önce öğrendikleri mini dille eşleşen bir yüz hareketi yapıyor, bazı durumlarda ise eşleşmeyen bir hareket sergiliyordu.

Araştırmacılar, bebeklerin en çok ilgisini çeken şeyin, önce öğrendikleriyle eşleşen yüz hareketleri olduğunu fark ettiler. Bu da bebeklerin yalnızca dinlemekle kalmayıp, öğrenme sürecine aktif olarak katıldığını göstermektedir. Bu çalışma, dört aylık bebeklerin konuşma seslerinin nasıl üretildiğini fark edebildiğini gözler önüne seriyor. Yani bebekler, sadece sesleri dinlemekle kalmıyor, aynı zamanda bu seslerin nasıl çıkarıldığını da gözlemleyerek öğreniyorlar.