Çığır açan keşif: Gen idaresi sandığımızdan daha karmaşık olabilir

Epigenetik, DNA dizisini değiştirmeden, makul genlerin etkin yahut pasif hale getirilmesini sağlayan bir sistemdir. Bunu çoklukla DNA’ya yahut kromozomların yapısını belirleyen histon proteinlerine eklenen kimyasal kümeler gerçekleştirir.

Bilim insanları, DNA ve RNA epigenetiğinin birbirinden bağımsız olduğu niyetini yıkacak bir bulguya ulaştı. 17 Ocak’ta Cell mecmuasında yayımlanan araştırmaya nazaran, DNA ve RNA’daki epigenetik değişiklikler birbiriyle direkt kontaklı ve birlikte çalışarak gen ekspresyonunu hassas bir halde ayarlıyor.

Epigenetik değişikliklerin en yaygın çeşitlerinden biri metilasyondur. DNA üzerindeki metilasyon, DNMT1 ismi verilen bir protein tarafından gerçekleştirilirken, RNA metilasyonu METTL3-METTL14 isimli bir protein kompleksi tarafından yönetilir. RNA üzerindeki metilasyon, protein üretimini azaltarak gen ekspresyonunu düzenler.

Yeni çalışma, bu iki sistemin bağımsız değil, bilakis birlikte çalıştığını gösterdi. Araştırmacılar, METTL3-METTL14 proteininin sadece RNA ile değil, birebir vakitte DNMT1 ile de fizikî olarak bağlandığını keşfetti. Bu yeni keşfedilen protein kompleksi, tıpkı gen üzerinde hem DNA hem de RNA düzeyinde metilasyon yapabiliyor. Bu durum, hücrelerin farklılaşma sürecinde gen düzenlemesini daha hassas bir biçimde denetim etmelerini sağlıyor.

Araştırmacılar, keşfedilen bu yeni düzeneğin kanser ile nasıl bir ilişkisi olabileceğini anlamak için çalışmalarına devam ediyor. Şayet DNA ve RNA ortasındaki bu uyum bozulursa, muhakkak proteinlerin fazla ya da eksik üretilmesine neden olabilir. Araştırmanın başyazarlarından François Fuks, bu istikrarın bozulmasının hücrelerde tümör oluşumuna yol açabileceğini belirtti.

Günümüzde, DNA metilasyonunu engelleyen kanser tedavileri onaylanmış durumda. Tıpkı vakitte RNA metilasyonunu baskılayan tedaviler için klinik denemeler sürüyor. Araştırmacılar, bu iki usulün birlikte kullanıldığında daha tesirli olup olmayacağını test ediyor. Yapılan ön çalışmalar, lösemi hastalarında bu iki tedavinin birleştirilmesinin kanserin ilerlemesini aksine çevirebileceğini gösterdi.

Fuks, “Laboratuvar ortamında bu iki ilacı birlikte kullanarak lösemik hücrelerin kanser ilerlemesini durdurmayı başardık. Gelecekte bu iki tedaviyi hasta üzerinde birleştirmek neden mümkün olmasın?” diyerek yeni keşfin kanser tedavisinde çığır açabileceğini vurguladı.