Yapay zeka ve büyük data: Google nasıl bir vazife üstlendi?

Her gün dakikada yaklaşık 70 uçak havalanıyor. Ve bir uçağın her yerinde bilgi toplama hedefli binlerce sensör bulunuyor. En çok sensör uçağın motorunda var. Oradan sağlanan bilgiler güvenlik manasına geliyor.

Ayrıca koltuklarda, koridorda, havalandırma sisteminde, mutfakta, gösterge panellerinde de azımsanmayacak sayıda sensör bulunuyor.
1 saat süren bir seyahatte bu sensörler 1 terabayt bilgi üretiyor. Bu, bir uçağın; eski ismiyle Twitter, yeni ismiyle X’in bir günde ürettiğinden çok daha fazla bilgiyi ürettiği manasına geliyor.

Böylece her gün havalanan 100 bin uçak; hava durumu, motor performansı, yakıt iktisadı, yolcuların ortalama tartıları, yol uzunluğu içilen kahve sayısı üzere milyonlarca hatta milyarlarca datayla dönüş yapıyor. Ya dünyanın başka alanlarında toplanan data?

Süpermarketlerde, oto yollarda, alışveriş sitelerinde, fabrikalarda, spor salonlarında, okullarda, adliye binalarında, hastanelerde. Aklın almakta zorlanacağı boyutta bir datadan bahsediyoruz.

Bilim adamlarına nazaran bu yıl 175 zettabayt bilgi üreteceğiz. Bu bilgiyi CD’lere aktarsak dünyanın etrafını 22 defa dolaşabiliriz ya da 1 trilyon 750 milyon adet 4K sinemaya muadil bir büyüklükten bahsediyoruz.
Dahası hayatımız her geçen gün ve anda çoğalarak, daima bilgi toplayıp iletiyor… Otonom arabalar, taşınabilir asistanlar, akıllı telefon, saat ve televizyonlar bu dataların toplayıcı ve iletenleri…

Uzmanları bu büyük data işlemeyi nasıl görüyor?

Bernard Marr:

Mobil ihtilal ve toplumsal medya patlaması ile birlikte elimizde ansızın işleyebileceğimiz devasa ölçüde data oluştu. Bunun üzerine bulut teknolojisi gelişti; bu, bilgilerimizi işlemek için uzak bir bilgi merkezindeki bilgisayarları kullanabileceğimiz manasına geliyordu. Konuttaki bilgisayarlarımızı yahut cep telefonlarımızı kullanmak zorunda değildik. Bu, çağdaş yapay zekanın inanılmaz şeyler yapabilmesini mümkün kıldı.

Halil Aksu:

İnternete bağlı olan aygıtların hepsi data üretecek. Bu datalar o meşhur büyük bilgiyi oluşturuyor; terabaytlar, petabaytlar, zetabaytlar… Ve bununla eğitildi o akıllı büyük lisan modelleri. Şu an bayıla bayıla kullandığımız ve aklımıza şaşkınlıkla hayranlıkla izlediğimiz o meşhur üretken yapay zeka araçları, bu bilgilerle, tüm dijital datalarla eğitildi.

Bir dakikalık mühlet içinde; 210 milyon e-posta gönderildi. 60 milyon bildiri bir diğer şahsa iletildi. 5 milyon kişi Google’da arama yaptı.Bir milyon kişi Facebook’a girdi. 450 saat uzunluğunda görüntü Youtube’a yüklendi, 5,2 milyon görüntü izlendi. Çok şey yalnızca 1 dakikada gerçekleşiyor.
Her geçen gün çoğalan bu bilgiye, “Big Data” yani “Büyük Veri” deniyor…

Büyük Bilgiyi elde etmek, depolamak ve tahlil etmek çok fazla işlemci gücü gerektiriyor.

Yapay zekânın bu türlü süratli gelişmesinin ikinci nedeni de süreç gücünde son periyotta kaydedilen devasa ilerleme. Ayrıyeten bilginin bir aygıt yerine “bulutta” depolanabilmesi. Bunlara bir de çiplerin küçülmesi ve güçlenmesiyle birlikte, yapay zeka süreçlerinin akıllı telefon üzere daha küçük aygıtlarla gerçekleştirilebiliyor olmasını da eklemek gerekiyor.
Büyük data, bulut teknolojisi ve güçlü İşlemciler. İşte bu üç alandaki gelişmeler yapay zekayı baş döndürücü bir güç haline getirdi.
60 yılda klavyesi, faresi, ekranı olmayan, yalnızca hesaplama yapan devasa büyüklükteki bilgisayarlardan, kendi başına öğrenen küçük, kullanımı kolay makinalara geçtik.

Bilim dünyası bu seyahatte çok farklı yapay zeka çeşitlerini hayata geçirdi, yenilerini üretme çalışmalarına da devam ediyor.

Hedefte; insan zekasına misal halde sorun çözebilen, şuur sahibi olanbir genel yapay zeka…

İnsan zekasını da aşan, her türlü bilişsel vazifesi eksiksiz yerine getirebilen bir harika yapay zeka.Ve empati kurma kabiliyetine sahip, kendine has karakteri olan bir öz-farkındalık Yapay zekası var…

Bernard Marr:

Yapay zekanın öğrenme sistemlerinden biri de insan davranışlarını taklit etmektir. Örneğin, bir Tesla arabası insanların nasıl sürdüğünü müşahedeler ve bunu taklit ederek öğrenir. Fakat en son evrim, bu araçların hepsini bir ortaya getiren büyük lisan modelleridir. ChatGPT ve Google Gemini üzere araçlar, herkesin kullanabileceği fiyatsız hizmetler olarak yapay zekayı hayatımıza soktu. Bu araçlar sorularımızı yanıtlayabilir, metinler, manzaralar, müzik, görüntüler ve daha fazlasını oluşturabilir. Günümüzde bu daima evrim devam ediyor ve gelecekte de artarak sürecek.

Aslında şu anda yapabildiğimiz tek yapay zeka: Hudutlu Yapay Zeka.

Sınırlı yapay zeka; geçmiş bilgilerden öğrenme yeteneğine sahip ve kararlarını bu öğrenmelere dayanarak verir. En bilenen örneği de otonom sürüş sistemleri. Araçlar yol şartlarını kıymetlendirir ve daha evvel kendisine öğretilen bilgileri hatırlayarak yeni kararlar alır. Bu sonlu yapay zekanın ta kendisi. Hudutlu yapay zekayı bir evre sonrasına götüren gelişme şimdiden hazır. Generative AI, yani Üretken yapay zeka.

Orkun Işıtmak:

Yapay Zeka sorumlu ve yanlışsız kullanıldığında Ben gençliği çok olumlu tarafta etkileyeceğine inanıyorum. bilhassa yaratıcılık cümbüş ve öğrenme alanlarında bir şey yapmak istediklerinde çok daha kolay çok daha ulaşılabilir bir formda yapabilecekleri bir ortam sağladığına inanıyorum

Matt Brittin:

Google’ın misyonu, dünyanın bilgilerini organize etmek ve bunu herkes için yararlı ve erişilebilir hale getirmektir ve yapay zeka bu misyonu daha da ileriye taşıyacak. Şayet konuşamıyorsanız, okuyamıyorsanız, yapay zekanın yetenekleriyle size yardımcı olabiliriz.

Üretken yapay zeka şu ana kadar bilinen ve kullanılan yapay zeka çeşitleri ortasında en ileri basamak olarak kabul ediliyor. Muhakkak bir bilgi girdisini kullanarak yeni ve özgün içerikler üretilebilmesine imkan sağlıyor. Bir sanatçı inceliğinde fotoğraflar, grafikler, fotoğraflar, görüntüler üretebiliyor.

Yonca Dervişoğlu:

Yapay Zeka insan işbirliği ile birlikte insanların potansiyelini çok daha ortaya çıkaracak ve bu gerek müzisyen olsun ilim kolunda olsun iş ortamında olsun çok büyük Eee olumlu gelişmelere yol açacak bir teknoloji

Matt Brittin:

Örnek olarak, “Project Relate” isminde şahane bir proje var. Bu proje konuşma engelli şahısların irtibat kurmasına yardımcı oluyor. Telefonunuzu kullanarak söylediklerinize altyazı ekleyebilirsiniz ve bu, irtibat mahzurlarını ortadan kaldırır. Bu yüzden, insanların birbirini anlamasını sağlamak ve kendilerini söz etmelerini kolaylaştırmak için köprüler inşa etmek, duvarlar değil, çok büyük bir fırsat.

21. yüzyılda yaşayanlar da bir ihtilale şahit oluyor. Yapay zeka ihtilali.

John McCarthy’nin 20. yüzyılda bahsettiği düşünen, konuşan, hayatı kolaylaştıran bilgisayarlar artık hayatımızda.

Ancak her yeni teknolojide olduğu üzere destekleyenler kadar aykırıları da var. Bazıları yapay zekanın yapan olacağını bazıları ise yıkıcı olacağını düşünüyor.

Levent Erden:

Yapay Zeka gelip birilerinin Elinden bir şey almayacak. Ben bununla nasıl daha öteye giderim, nasıl ileriye giderim diye konuşulacağını yani ben nalbantın artık araba çıktı. Münasebetiyle kimse bana atını getirmeyecek diye ağlamanın alemi yok ehliyet almaya kalkmak lazım.

Ayşegül İldeniz:

Teknoloji çok heyecanlı bir şey. Teknoloji mükemmel bir gereç. Biz son 30-40 yıl içinde insanlık olarak insanlığın üçte ikisini e çok fakirlikten bir üst taşımayı başardık. Milyarlarca insan aslında o o en asgarî hayat düzeyinin bir adım üzerine çıkmayı başardılar. Bu da kısmen de olsa birçok şeyle birlikte teknolojik inovasyonun yapıtı. O manada ben daima şöyle derim; teknoloj biz beşerler onunla ne yaparsak bize onu verir

Peki dünya yapay zeka konusunda dev adımlar atarken, Türkiye nerede? Uzmanlara nazaran Türkiye’nin büyük bir potansiyeli var…

Zafer Küçükşabanoğlu:

Şu an meşgul Türkiye’ye bir orkestrasyon gerekiyor. Yani Yapay Zeka konusunda kamunun bu vazifesi üstlenmesi gerekiyor. Bu işin öncüsü olmalı ve orkestrasyon formunda sivil toplum kuruluşlarını ve özel dalı yönlendirmeli. Yapay Zeka eşittir bilgi. Data uyumu sever. Odaklarına da gençleri alması lazım. Türkiye’nin yapay zekadaki en büyük kozu bu topraklarda yaşayan 0-21 yaş ortası 27 milyon genci deir biz bu gençlerimizi anlar, onlara yer oluşturur, yapay zekaya ilgilerini, heyecan ve meraklarını evvel bilgiye Daha sonra da girişimciliğe çevirebilirse Türkiye Yapay Zeka endekslerinde 10 ülke ortasına girebilir.