Bahra 1 ve Ubaid Kültürü: Mezopotamya ile Arap Körfezi Arasındaki Bağlantılar

Bahra 1 ve Ubaid Kültürü

Bahra 1, Arap Yarımadası’nın en eski yerleşim yerlerinden biri olarak öne çıkmaktadır ve tarihçiler tarafından yaklaşık M.Ö. 5500-4900 yılları arasında Ubaid kültürüne ev sahipliği yaptığı kabul edilmektedir. Ubaid kültürü, Mezopotamya kökenli Neolitik toplumlarla etkileşim içinde bulunarak bölgeyi önemli bir kültürel değişim merkezi haline getirmiştir. Bu etkileşim, sanat yoluyla ortaya çıkan eserlerle somut bir şekilde gözlemlenmektedir. Bu noktada, figür, kültürel alışverişin sanatsal yansımalarının önemli bir kanıtı olarak değerlendirilmektedir.

Figürün Özellikleri

Keşfedilen küçük kil figür, eğimli gözlere, düz bir buruna ve uzatılmış bir kafatasına sahiptir. Bu fiziksel özellikler, figürün insan dışı bir varlığa olan benzerliğini artırmaktadır. Ancak, bu tür figürlerin Mezopotamya topraklarında sıkça bulunduğu ve genellikle “kertenkele başlı” veya “yılan benzeri” figürler olarak tanımlandığı bilinmektedir. Polonya-Kuveyt ekibinden Agnieszka Szymczak, bu figürün sadece Bahra 1 alanında değil, aynı zamanda tüm Arap Körfezi’nde eşsiz bir örnek olduğunu vurgulamaktadır. Figürün Mezopotamya’ya özgü bir kil türünden yapılmış olması, Ubaidlerin bölgeye kültürel geleneklerini taşıdığına dair önemli bir işaret olarak değerlendirilmektedir.

Kafatası Şekillendirme Geleneği

Figürdeki uzatılmış kafa yapısı, Ubaid kültüründe bilinen “kafatası şekillendirme” uygulamasını akla getirmektedir. Bu gelenek, bebeklerin kafataslarına bandaj sararak şekillendirilmesiyle uygulanıyordu ve sosyal veya kültürel kimlik sembolü olma potansiyeli taşımaktaydı. Çoğu araştırmacı, bu uygulamanın Ubaidlerin İran’da öğrendiği bir gelenek olduğunu düşünmektedir. Bahra 1’de günlük aktivitelerin gerçekleştirildiği bir alanda bulunmuş olmasına rağmen, Szymczak, bu tarz eserlerin genellikle sembolik bir anlam taşıdığını belirtmektedir.

Ritüel ve Sosyal Pratikler

Daha önce Mezopotamya’da mezarlarda benzer figürlerin keşfedilmesi, Ubaid toplumundaki ritüel ve sosyal pratiklere dair önemli ipuçları sunmaktadır. Belçika’daki Gent Üniversitesi’nden Yakın Doğu arkeoloğu Aurelie Daems, bu keşfin Ubaidlerin ritüel ve sosyal uygulamalarını anlamamıza ışık tutacağına ve Mezopotamya ile Körfez arasındaki ilişkileri daha iyi kavramamıza yardımcı olacağına dikkat çekmektedir. Figür üzerinde detaylı çalışmalar devam ederken, Bahra 1 kazılarından daha fazla bulgunun ortaya çıkması beklenmektedir.