Diyarbakır’daki Behram Paşa Mescidi’nde iki merdiven bulundu

Pazarcık ve Elbistan merkezli 6 Şubat 2023’teki 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki sarsıntıların akabinde merkez Sur ilçesinde bulunan klasik Osmanlı devrine ilişkin Mimar Sinan‘ın yapıtı Behram Paşa Camisi‘nde az hasar oluştu.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyeti ve muhafazasındaki mescitte, 2023 mayıs ayında başlatılan restorasyon Bilim Kurulu nezaretinde devam ediyor.

Bu kapsamda yapılan raspa çalışmalarında caminin doğu ve batı kısmında özgün yapıya uymayan duvar örgüsü tespit edildi.

Duvarda yapılan söküm çalışmasının akabinde tuğladan yapılma dama çıkan ve dam çıkışı kurşunla kaplı biri 11, oburu 13 basamaklı iki merdiven bulundu.

Dicle Üniversitesi (DÜ) Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Neslihan Dalkılıç, caminin 1564-1572 yılları ortasında inşa edilen klasik Osmanlı periyodu mescitlerinin en görkemli örneklerinden biri olduğunu söyledi.

Caminin, bölgedeki 16. yüzyıl mescitleri ortasında da imal teknikleri, personelliği, materyal kullanımı ve dizaynıyla ön plana çıktığını anlatan Dalkılıç, onarımın Gazi ve Dicle üniversitelerinden profesörlerin yer aldığı “Bilim Kurulu” üyelerinin nezaretinde yürütüldüğünü söyledi. Dalkılıç, bütün çalışmaların hassas bir biçimde yapıldığını vurguladı.

“CAMİ YAPISAL OLARAK ÇOK DÜZGÜN DURUMDA”

Dalkılıç, daha evvel caminin proje çalışmalarının yapıldığını fakat birinci kere günümüz teknolojisiyle lazer tarama sistemleri kullanılarak yeni projeler üretildiğini lisana getirerek, bu kapsamda rölöve çizimlerinin yapıldığını, restütisyon ve onarım projelerinin hazırlandığını aktardı.

Yapılan çalışmanın tüm dünyada yapılan çağdaş onarım teknikleriyle tıpkı olduğuna dikkati çeken Dalkılıç, şöyle konuştu:

“Deprem sonrası birçok mescitte çalışma yaptık. Mescitlerin birçoğunda önemli hasarlar var. Bu mescitte de zelzele hasarlarını daha uygun anlamak için kapsamlı paklık ve sıva raspası yapıldı. Birçok mescitte sıva raspası sonrası çok önemli, kılcal ve daha kapsamlı yapısal çatlaklara rastladık lakin bu mescitte önemli bir sıkıntıyla karşılaşmadık. Cami kusursuz bir üretim tekniği ile yapılmış ve yapısal olarak çok güzel durumda.”

RESTORASYONDAN SONRA MERDİVENLER HALKA AÇILACAK

Camide birinci kere kapsamlı onarım çalışması yapıldığı için yeni datalara ulaştıklarını bildiren Dalkılıç, şöyle devam etti:

“Sıva raspası sonrasında caminin doğu ve batı taraflarında tonozun üst kısmında özgün dokuyla uyumsuz bir duvar örgüsü tespit ettik. Duvarın özgün dokuya uymayan tuğla örgüsünden o kısmın daha sonra kapatıldığını anladık. Bu kısmı ihtimamla söktürdük ve tuğladan yapılmış, çatıya çıkan biri 11, başkası ise 13 basamaklı iki merdivenle karşılaştık. Merdivenler tuğladan inşa edilmiş. Bu manada da farklı zira tuğla gereç aşınmaya karşı dayanıksızdır, bazalt yahut kireç taşı üzere değildir lakin günümüze kadar neredeyse sapasağlam kalmış. Bu merdivenlerin farklı olan özelliği bugüne kadar hiçbir kaynakta tespit edilmemiş olması. Mescitle ilgili bütün eski kaynak ve çizimleri taradık lakin hiçbir yerde bu merdivenlerle ilgili rastgele bir bilgiye ulaşamadık. Bunlar bizim için hoş ve heyecan verici bulgular. Bugüne kadar belgelenmemiş olması ve bilinmemesi mescitteki çalışmalara yeni bir soluk kattı.”

Merdivenlerin bulunmasından sonra onarım projesinin tekrar gözden geçirilip revize edildiğini bildiren Dalkılıç, hazırlanan projenin tekrar Diyarbakır Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Şurasına sunulduğunu belirtti.

Kurul tarafından onaylanan proje kapsamında merdivenlerde onarım çalışmalarına başlanacağını aktaran Dalkılıç, “Uygun görülen kısımlarda tuğla materyalde sağlamlaştırma çalışmamız olacak. Sağlamlaştırma çalışmasının akabinde burası vatandaşların gelip görebileceği bir formda açık hale getirilecek” sözlerini kullandı.